4. Onderzoek

Tom: “In de vorige accreditatie kwam de activiteit onderzoek als verbeterpunt naar voren. Dat was reden voor ons om het onderwerp compleet tegen het licht te houden. We zijn gestart, zoals dat hoort bij goed onderzoek, bij de definitie van het probleem. Wat is nu eigenlijk goed onderzoek? En dan vooral in de context van een HBO-opleiding op het gebied van ICT. We vonden een treffende definitie van Daan Andriessen (lector Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek bij de Hogeschool Utrecht): onderzoek is het methodisch beantwoorden van vragen, dat leidt tot relevante kennis, voor het maken van beroepsproducten (Andriessen, 2014)[1]. We richten ons dus nadrukkelijk niet op fundamenteel onderzoek dat leidt tot nieuwe kennis voor de mensheid, maar op onderzoek, dat leidt tot het creëren van betere oplossingen of producten in de beroepspraktijk. Contextueel onderzoek dus.”

Corrie: “Die definitie was een belangrijke eerste stap. Echter nu moesten we het vertalen naar de praktijk. Want wat voor tools gebruiken we dan? Hoe zien wij methodisch werken? En bovendien wilden wij niet alleen een kennisparaplu optuigen, maar het onderzoekend vermogen van de student vergroten. Dat gaat ook over de motivatie en het gedrag van de student.”

[1] Andriessen, D. (2014). Praktisch relevant en Methodisch grondig. Dimensies van onderzoek in het HBO. HU. Opgevraagd op 3 juli 2017 van https://www.onderzoek.hu.nl/Onderzoekers/Daan-Andriessen   

Framework

Tom: “We kwamen al snel in aanraking met het DOT framework, ontwikkeld door Koen van Turnhout[1]. DOT staat voor Design Oriented Triangulation framework. Een voorbeeld. Stel studenten krijgen de opdracht om een applicatie te maken. Dat heeft uiteraard bepaalde requirements. Wat zie je in de praktijk: studenten gaan naar de opdrachtgever, vragen wat hij wil hebben en dat gaan ze vervolgens bouwen. Maar waaraan ze dan voorbijlopen is de triangulatie waarmee ze de informatie grondiger en hun onderzoek degelijker kunnen maken. Ze hebben al hun informatie gehaald bij de opdrachtgever, maar zijn vergeten om ook buiten de context,  in de rest van de wereld te kijken of iemand anders ook al eens zoiets heeft gebouwd. Wat waren daar de ervaringen? En welke requirements zijn daarbij opgesteld? Misschien is het wel handig om die te vergelijken en te kijken of je iets vergeten bent. Door informatie uit de ene achtergrond te ‘trianguleren’ met een andere achtergrond, kun je veel beter onderbouwde beslissingen nemen. Het DOT framework biedt veel handvaten om je informatie beter, rijker en toepasbaarder te maken. Het is een manier van denken, die we als uitgangspunt nemen voor het bevorderen van de onderzoeksvaardigheden van onze studenten.”

[1] Bron Turnhout, K. van , Craenmehr, S. ,Holwerda, R. , Menijn, M. , Zwart,J. , Bakker, . (2013) . Triangulatie: een basis voor de onderzoeksleerlijn in ICT en media onderwijs. Online beschikbaar op http://www.nioc.nl/archief/2013/wp-content/uploads/2013/12/nioc-paper-definitief-KvT.pdf

Automatisme

Tom: “Ons doel is, onderzoek tot een natuurlijk gedrag te maken bij studenten. Daarom wilden we van onderzoek geen apart vak maken, maar het doorlopend in het onderwijs verweven. We zijn daar flink mee aan het experimenteren geweest. Eerst waren er Fast intervention workshops om studenten die gingen afstuderen input mee te geven over onderzoek. Daarna workshops in alle (Propedeuse-, Kern-  en Eind-) fases en het integreren van onderzoek in de stage en het afstuderen. Onderzoek is nu vast onderdeel in elke fase (P, K, E) en is geïntegreerd in het onderwijs en het competentieprofiel van de leerlijn Professionele Ontwikkeling.

Om de onderzoekende houding verder aan te jagen hebben we de laatste twee jaar vooral ingestoken op het faciliteren. Zo leggen we het framework en alle onderzoeksbegrippen uit in filmpjes, hebben we een tool gecreëerd voor het maken van onderzoeksontwerpen en werken we samen met een aantal andere HBO-ICT opleidingen aan het beschrijven van onderzoeksmethodes, die we aanbieden via een wiki. Verder zetten we onze lectoren in als inspirerende voorbeelden en om de kwaliteit van onderzoek in het onderwijs te bewaken. Al onze lectoren zijn nauw verbonden aan het onderwijs in de verschillende profielen. Bovendien zijn docenten (en steeds vaker studenten) betrokken bij de kenniskringen van onze lectoraten en participeren daar in het lectoraatsonderzoek.

Ook steken we in op de onderzoekscultuur. Zo moedigen we docenten aan ook zelf onderzoek te doen en organiseren we dit jaar het eerste externe onderzoekssymposium onder de naam ICT in Practice. Bovendien doorloopt iedere docent, die langer dan drie jaar in dienst is, de MKO-module Onderzoek. Eigenlijk wil je dat iedereen geïnfecteerd wordt met onderzoeksdenken.”

Corrie: “Ja, we willen het overal terugzien. Het doel is, kritische studenten op te leiden, die heel goed naar zichzelf en hun eigen prestaties kunnen kijken. Waarom doe ik dit zo? Kan het ook anders? En wat levert dat op? Zo kunnen studenten veel beter uitleggen waarom ze bepaalde keuzes hebben gemaakt. Vroeger deden ze gewoon wat ze moesten doen. Nu komen ze veel meer boven de kennis, het vak of het product te staan en dat is een belangrijke stijgende lijn.”

Toekomst

Tom: “Wij zijn heel snel geweest in de adoptie van het DOT framework. Als early adapter moet je veel ook nog uitvinden, maar we kunnen wel concluderen, dat we al ver staan met de implementatie ervan. De volgende stap, die we gaan maken is, helderder te krijgen wat de motivatie-aspecten zijn rondom onderzoekend gedrag. Dat gaat over intrinsieke motivatie; als je gedreven bent om iets te bereiken, ga je vanzelf onderzoek inzetten om in je kennisbehoefte te voorzien. Dat prikkelen we bij onze studenten door onze didactiek nog verder te verfijnen en uit te werken. Onderzoek wordt dan een natuurlijke expressie.”

Klik voor een vergroting